Het Fries is een sonore taal waarbij klinkers vaak uitgesproken worden alsof het dubbelklanken zijn. Dankzij deze eigenschap kon de Friese dichter Gysbert Japix (1603-1666) suggestieve regels schrijven als: 'Nu iz de Dey forronn' mey uwre' in stuwne, / Oermits de Sinn' dol-duwck't, ijnn' wetters gruwne. / Meyts' uwz nu Sliep (fen God, om restjen, juwne) / Deys lest onbuwne.' Staar u niet blind op de betekenis van deze vrome bede, want ook voor hedendaagse Friezen is dit moeilijk te volgen. Bedenk echter dat de 'u' meestal als een benadrukte 'oe' wordt uitgesproken; dan hebt u een idee van de obsederende klankwerking. Ondanks zijn eenvoudige staat van schoolmeester was Gysbert een ontwikkeld man, die goed thuis was in zowel de Latijnse als toenmalige Nederlandse literatuur. Hij maakte ironische versjes over boeren en bruiloften, in de trant van Bredero. Het Fries was in die dagen niet meer dan een omgangstaal. Gysbert werd hierdoor gedwongen allerlei grammaticale kwesties zelfstandig op te lossen. Dankzij deze studie wist hij de Friese spreektaal op literair niveau te brengen, wat ondermeer resulteerde in serieuze liefdespoëzie, psalmvertalingen en politieke liederen. Deze prestatie trok zelfs internationale aandacht, want de Engelse taalgeleerde Junius kwam bij Gysbert langs om Fries te leren. Liederen van Gysbert Japix worden gezongenen gespeeld door Camerata Trajectina onder leiding van Louis Peter Grijp. Voor deze cd heeft dit gezelschap een Friese bezetting, met ondermeer sopraan Tetsje van der Kooi en tenor Jaap Hoekstra. (HJ)