Lex van Delden
|
Lex van Delden (Alexander Zwaap) is als componist autodidact. Zijn hele werkzame leven is hij muziekredacteur bij Het Parool. Vrijwel al zijn composities tot 1945 gaan verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zijn muziek kenmerkt zich door een "idealistische levenswil" (Jan Mul), een "zeer levendige ritmiek" (Marius Flothuis), en het zichzelf ten dienste stellen van de maatschappij door onder andere het tonaliteitsbeginsel te huldigen (Leo Samama). Buiten opera's en kerkmuziek zijn vrijwel alle genres in zijn oeuvre vertegenwoordigd. Daarbij valt op dat hij dikwijls kiest voor minder gangbare bezettingen, met bijzondere aandacht voor de harp. Van Delden bekleedde ook diverse muzikale bestuursfuncties. Zo is hij lange tijd voorzitter van de auteursrechtorganisatie BUMA/STEMRA, van het Genootschap van Nederlandse Componisten (GeNeCo) en is hij bestuurslid van de International Society for Contemporary Music (ISCM) en lid van het Nederlands Comité van de International Music Council (Unesco). Niet te verwarren met acteur Lex van Delden (1947-2010).
Lex van Delden wordt geboren op 10 september te Amsterdam als Alexander Zwaap. Hij begint met componeren op zijn elfde. Hij krijgt pianolessen van onder anderen Cor de Groot.
Na zijn gymnasiumtijd studeert hij medicijnen aan de Universiteit van Amsterdam. Nog tijdens zijn studie maakt hij zijn debuut als componist met de liederencyclus 'L'amour' (1939).
Alexander Zwaap gebruikt na de oorlog zijn nieuwe naam, Lex van Delden, welke een afleiding is van zijn onderduikersnaam. Hij wordt huiscomponist en muzikaal leider van het eerste na-oorlogse balletgezelschap Op Vrije Voeten (het latere Scapino Ballet).
Van Delden wordt muziekredacteur van het dagblad Het Parool en publiceert tevens artikelen in binnen- en buitenlandse periodieken.
Met de uitvoering van 'Rubáiyát', voor sopraan, tenor, koor, 2 piano's en slagwerk, trekt Van Delden de aandacht. Het stuk wordt bekroond met de Grote Muziekprijs van de Stad Amsterdam.
Van Delden componeert het opmerkelijke werk 'Partita piccola', een koorwerk zonder tekst waarbij de zangers in het slotdeel zelfs met gesloten mond zingen.
Lex van Delden ontvangt de jaarlijkse prijs van de Northern California Harpists' Association voor zijn 'Concerto per arpa ed orchestra'.
Naar aanleiding van de stormvloedramp in Zeeland schrijft Van Delden het orkestwerk 'In Memoriam'. Ook latere werken getuigen van dergelijke maatschappelijke betrokkenheid.
Ook dit jaar ontvangt Van Delden de jaarlijkse prijs van de Northern California Harpists' Association, nu voor 'Impromptu' voor harpsolo .
Het radiofonisch oratorium 'Icarus' is (wederom) maatschappelijk geëngageerd. Hier stelt Van Delden de hooggespannen verwachting van de ruimtevaart ter discussie, gebruik makend van recente nieuwsberichten, citaten uit de Bijbel en andere oude teksten en gecombineerd met elektronica. Het 'Canto della Guerra' (1967), voor koor en orkest, op teksten van Erasmus, is een aanklacht tegen oorlog.
Het 'Sestettto per archi' blijkt een verrassend scherp geformuleerde muzikaal statement. De nadruk op klopmotieven, maar ook de stuwkracht van de muziek vertonen invloeden van Dmitri Sjostakovitsj.
Van Delden neemt na 35 jaar afscheid als recensent bij het dagblad Het Parool. Hij ontvangt de Speld van Verdienste van de Stad Amsterdam.
Lex van Delden overlijdt op 1 juli 1988 in Amsterdam.
Vanaf februari bouwt de Gemeente Amsterdam aan de Lex van Deldenbrug. De brug over de De Boelegracht vormt de verbinding tussen de Zuidas en Buitenveldert.